Malarstwo pozostaje jednak, niesłusznie, w cieniu jego prac rzeźbiarskich, a przecież Dunikowski uprawiał je z pasją od początku swojej kariery. „Gdybym nie umiał malować, nie umiałbym też rzeźbić” – mawiał. W twórczości malarskiej stawiał filozoficzne pytania o sens ludzkiej egzystencji, o miejsce człowieka we wszechświecie, o nieśmiertelność istoty ludzkiej. Uniwersalne przesłanie jego prac wciąż pozostaje aktualne. Z natury małomówny to właśnie malując, wyrażał swoje najskrytsze uczucia, emocje i myśli. Jego mistrzowskie portrety psychologiczne były wyrazem miłości i przywiązania do bliskich mu osób, m.in. do córki Marii Xawery, zwanej Xawerką.

Malował z potrzeby wewnętrznej, która była tak przemożna, że nie zniechęcały go nawet nieprzychylne recenzje. Nie hołdował bowiem żadnym obowiązującym w sztuce modom i kierunkom.

Foto: Zuzanna Sosnowska / MNW

Zainteresowanie malarstwem Dunikowski wykazywał już jako student Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie, uczestniczył m.in. w plenerach malarskich Jana Stanisławskiego. Pierwszy obraz wystawił w 1904 roku, ale dopiero w 1915 roku w Paryżu jego malarstwo zwróciło uwagę krytyki artystycznej. W latach 30. XX wieku coraz częściej prezentował publicznie swoje obrazy. W 1938 roku poświęcił im niemal całą wystawę w warszawskim Instytucie Propagandy Sztuki. Ówczesna prasa podkreślała sensacyjność tego wydarzenia, a malarska twórczość Dunikowskiego była dla publiczności prawdziwym zaskoczeniem.

Wiele z pokazywanych obecnie prac nie było eksponowanych publicznie od 1961 roku. Inne, m.in. szkice do kompozycji abstrakcyjnych i niektóre szkice do cyklu „Kaktusy”, są prezentowane po raz pierwszy. Wystawę poprzedziły szeroko zakrojone prace konserwatorskie. Ekspozycja podzielona jest na sale tematyczne: „Portrety”, „Katharsis”, „Memento”, „Czas”, „Pracownia”, „Człowiek w kosmosie”, które pozwalają prześledzić proces twórczy i doskonalenie warsztatu.